De naam van het project was eerst CRDP, maar is veranderd in ComPoli.

ZonMw heeft de subsidieaanvraag CRDP (Communicatie en Revalidatie DigiPoli) voor het opzetten van digipoli’s voor mensen met een taal- of spraakbeperking gehonoreerd. Straks zullen patiënten met een communicatieve beperking door deze technologie ook gebruik kunnen maken van digipoli’s voor o.a. een consult met een behandelaar of voor contact met lotgenoten. In dit project, dat begin 2011 van start zal gaan, wordt op een unieke manier expertise gecombineerd die aanwezig is bij de aanvragers van verschillende instituten in Nijmegen: RD&E van de St. Maartenskliniek (L. Beijer, P. Holtus, M. Ruiter), spraak- en taalpathologie (A. Rietveld) en spraak- en taaltechnologie (H. Strik) bij de Faculteit der Letteren, kunstmatige intelligentie (P. Desain) van de Faculteit Sociale Wetenschappen en RE-phrase (een spin-off bedrijf van de RU), en tenslotte de afdeling revalidatiegeneeskunde van het UMC St. Radboud (A. Geurts).

Digitale zorg
Het aantal digipoli’s bij ziekenhuizen neemt in rap tempo toe. De voordelen zijn dan ook groot. De patiënt hoeft minder vaak het ziekenhuis te bezoeken en kan vanuit thuis zijn dossier raadplegen, een behandelaar consulteren of contact leggen met lotgenoten. Voor neurologische patiënten met communicatieve beperkingen zal het lastig zijn om van deze digitale zorg gebruikt te maken. Voorbeelden zijn patiënten met dysartrie, afasie, Parkinson of een hoge dwarslaesie. Door gebruik te maken van taal/spraak technologie kunnen zij hun hulpvragen aan behandelaars beter formuleren. Het project Communicatie Revalidatie Digi Poli (CRDP) kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren.

Technologische innovaties
Technologische innovaties zullen ingezet worden om het voor mensen met communicatieproblemen beter mogelijk te maken om de DigiPoli te gebruiken. Hiervoor zal speciaal voor deze doelgroepen geoptimaliseerde taal- en spraaktechnologie ingezet worden: woordpredictie, spraaksynthese, en automatische spraakherkenning (CLST: Helmer Strik). Om de communicatie voor vraag-antwoordsystemen in de DigiPoli efficiënter en effectiever te maken zal gebruik gemaakt worden van de zgn. ‘Chat-by-click’ technologie (Re-phrase: Peter Desain). Deze technologie zal geïntegreerd worden in de DigiPoli, die geëvalueerd zal worden door patienten met communicatiebeperkingen a.g.v. verworven neurologische letsel met het systeem te laten werken (Sint-Maartenskliniek: Lilian Beijer).

Projectleden

• Mw. drs. L. Beijer, logopedist, spraak- en taalpatholoog, Sint Maartenskliniek (coordinator)
• Mw. mr. P. Holtus, zorgmanager revalidatie en verbonden aan het revalidatiecentrum van de Sint Maartenskliniek.
• Mw. dr. M. Ruiter, als logopedist/taal- en spraakpatholoog verbonden aan het revalidatiecentrum van de Sint Maartenskliniek.
• Prof. dr. A. Rietveld, hoogleraar methodologie van onderzoek op het terrein van de taal- en spraakpathologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, met een deeltijdaanstelling aan de Sint Maartenskliniek (www.ostt.eu)
• Prof. dr. A. Geurts, hoogleraar Revalidatiegeneeskunde en verbonden aan het UMC St Radboud, afdeling Revalidatie en Nijmegen Centre for Evidence Based Practice, met een deeltijdaanstelling aan de Sint Maartenskliniek te Nijmegen.
• Dr. H. Strik, spraak- en taaltechnoloog, Radboud Universiteit Nijmegen, Centre for Speech and Language Technology, Nijmegen (http://www.ru.nl/clst/)
• Prof. dr. ir. P. Desain, hoogleraar Kunstmatige Intelligentie/ cognitiewetenschap, Radboud Universiteit Nijmegen

Projectgegevens

Samenvatting

Het project beoogt de implementatie van een digitale poli voor revalidatiepatiënten die communicatieproblemen ondervinden als gevolg van verworven neurologisch letsel: een Communicatie Revalidatie DigiPoli (hierna: CRDP). De implementatie van het effectief gebleken concept van de digitale poli wordt gerealiseerd in 4 revalidatiecentra en tevens op de revalidatieafdelingen van 2 ziekenhuizen. De CRDP onderscheidt zich van reguliere digitale poli’s door een aangepaste interface (middels inzet van reeds ontwikkelde taal- en spraaktechnologische software en aangepaste visualisaties) en middels vraag- antwoordsystemen die reeds gebruikt worden in de zorg. D.m.v. deze aanpassingen worden verminderde communicatieve functies (spreken, begrijpen, lezen, schrijven) gecompenseerd, communicatieve beperkingen verminderd, en de drempel voor gebruik van een digitale poli verlaagd. Daardoor kunnen digitale poli ‘s worden ontsloten voor neurologische patiënten met communicatieproblemen. Dit is het primaire doel van een CRDP. Een CRDP speelt in op fysieke beperkingen van neurologische patiënten, waardoor bezoeken aan hulpverleners veelal belastend zijn. Daarnaast faciliteert een CRDP snelle hulpverlening c.q. consultatie en biedt perspectieven voor een balans tussen vraag naar en aanbod van neurorevalidatiezorg in onze vergrijzende samenleving. Het onderhavige project richt zich op CVA- en ALS-patiënten.

Algemene beschrijving van het domein

Het project beoogt de implementatie van een digitale poli voor revalidatiepatiënten die communicatieproblemen ondervinden als gevolg van verworven neurologisch letsel, i.c. CVA en ALS. Het betreft hier een Communicatie Revalidatie DigiPoli (hierna: CRDP). Net als veel andere patiëntpopulaties met chronische ziekten, zullen CVA- en ALS-patiënten door de dubbele vergrijzing geconfronteerd worden met een nijpend capaciteitstekort aan de kant van de zorgverlener. Voor alleen al het aantal mensen met een beroerte is de verwachting dat, op basis van demografische ontwikkelingen, de prevalentie tussen 2005 en 2025 met ca 45% zal stijgen. Ervaringen met reeds geïmplementeerde digitale poli’s leren, dat deze de mogelijkheden bieden om de balans tussen vraag naar en aanbod van informatie en zorg te handhaven.
De CRDP neemt t.o.v. de ‘reguliere’ digitale poli’s een bijzondere plaats in. ‘Reguliere’ digitale poli zijn veelal moeilijk toegankelijk voor mensen met communicatieve beperkingen. Zo kan een afasie, als gevolg waarvan problemen met woordvinding, lezen en/of schrijven bestaan, de uitwisseling van informatie bemoeilijken. Datzelfde geldt voor een dysartrie, waardoor iemand minder verstaanbaar is, of voor een verminderde arm/handcoördinatie, waardoor de bediening van een toetsenbord of muis belemmerd wordt. De implementatie van bewezen innovatieve taal- en spraaktechnologieën en vraag-antwoordsystemen in de infrastructuur van een reguliere digipoli resulteert in een applicatie die digi(poli)communicatie faciliteert: de CRDP. Digipoli’s kunnen zo ontsloten worden voor patiënten met communicatieproblemen a.g.v. CVA of ALS. Een belangrijke meerwaarde hiervan is, dat ook neurologische patienten een meer centrale rol in het zorgproces kunnen spelen. Dit draagt bij aan een op de individuele patiënt afgestemde verstrekking van informatie en zorg (Tuil et al., 2006; Kremer, 2007).

Beschrijving van innovatie binnen het domein
De innovatie betreft bewezen innovatieve taal- en spraaktechnologie (hierna: TST) en vraag-antwoordsystemen (chat-by-click) ten behoeve van mensen met communicatieproblemen.

TST

TST kan voor uiteenlopende applicaties in de CRDP aangewend worden. Zo kan, voor mensen met visuele perceptieproblemen na een CVA (bv. halfzijdig visueel neglect of hemianopsie), het bemoeilijkte lezen van een scherm ondervangen worden door tekst-naar-spraak omzetting (spraaksynthese). Mensen met leeshandicaps a.g.v. visusproblemen of dyslexie maken hiervan reeds gebruik. Ook voor patiënten met een afasie (verminderd vermogen tot spreken, begrijpen, schrijven, lezen) kan TST uitkomst bieden. Zo kan woordpredictie ondersteuning bieden bij het typen van een vraag. Hiervan wordt ook t.b.v. de SMS-functie op mobiele telefoons reeds gebruik gemaakt. Voor patiënten met een verminderde arm-handfunctie kan spraak-naar-tekst omzetting (automatische spraakherkenning: ASH) uitkomst bieden bij communicatie via de CRDP. Ook in het geval van dysartrie (verminderde verstaanbaarheid a.g.v. een CVA of M. Parkinson) kan ASH gebruikt worden om de communicatie te verbeteren. ASH wordt al langere tijd met succes ingezet voor mensen met bv. RSI. Daarnaast wordt ASH gebruikt voor mensen met spraak die afwijkend is van de standaardtaal, zogenaamde a-typische (uit)spraak. Het Centre for Speech and Language Technology (CLST) te Nijmegen heeft uitgebreide expertise op dit terrein. Voor de herkenning van a-typische spraak is speciaal voor deze doeleinden geoptimaliseerde technologie onwikkeld. Deze technologie wordt o.a. ingezet om de spraak van tweede taalleerders, die op vele manieren en in verschillende gradaties kan afwijken van de standaardtaal, te herkennen. Deze technologie is tevens geoptimaliseerd voor dysartrische spraak, en heeft bewezen daarvoor geschikt te zijn (Sanders et al., 2002).

Vraag-antwoordsysteem (chat-by-click)

Door implementatie van vraag-antwoordsystemen in de CRDP wordt een nieuwe, digitale communicatievorm geboden (chat-by-click). Deze maakt het mogelijk om efficiënter en effectiever te communiceren met doelgroepen die in natuurlijke taal willen communiceren, terwijl tekstinvoer op een toetsenbord problematisch is (A.g.v. bijvoorbeeld arm-hand coördinatie of bemoeilijkte woordvinding). In een multiple-choice conversatie worden zinnen van gevoerde gesprekken opgeslagen en hergebruikt. Op deze manier ontstaat een groeiend netwerk van meerkeuze conversaties die het stellen van veel voorkomende vragen voor de patiënten faciliteren en tevens de beantwoording daarvan automatiseren (Geuze et al., 2008). Chat-by-click bleek effectief in gebruik voor kinderen met communicatieproblemen (in test door Pontem, in project door KennisCluster Nijmegen). Momenteel wordt chat-by-click gebruikt door iPods te voorzien van deze technologie. Dit ondersteunt jongeren met een stoornis in het autistisch spectrum bij het omgaan met onverwachte situaties. Op het moment wordt deze ‘coach’ breed gedistribueerd i.s.m. het Leo Kannerhuis. (http://www.leokannerhuis.nl/)
Voor meer informatie over chat-by-click applicaties, zie: http://www.re-phrase.com/nl/home.html